Miasta obszaru SSS LGD

Szreńsk dawniej było miastem, ale obecnie jest to wieś w powiecie mławskim, w gminie Szreńsk, na Mazowszu, nad rzeką Mławką, 20 km na pd.-za. od Mławy i ok. 100 km na pn.-za. od Warszawy; stolica Zawkrza. Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Mostowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Szreńsk.

Historia

Ślady osadnictwa w Szreńsku pochodzą już z przełomu IX i X wieku Wtedy w rozlewisku rzek Mławki i Szronki powstałgród otoczony wałami ziemno-kamiennymi. Prawdopodobnie gród powstał po przeniesieniu osadnictwa z lewego, położonego wyżej brzegu rzeki Mławki. Był to ośrodek dużego okręgu grodowego. Gród wielokrotnie był niszczony co było związane z jego lokalizacją na terenach granicznych z Prusami. W wieku XII, najprawdopodobniej za panowania Bolesława Krzywoustego, gród został powiększony, wzmocniony przez podwyższenie wałów a wokół niego wyrosła osada i w takim kształcie Szreńsk przetrwał następne 100 lat do najazdu Prusów, gdy został ponownie zniszczony. Odkryte w wyniku badań archeologicznych zabytki wskazują, że mieszkańcy grodu zajmowali się garncarstwem, kowalstwem, hodowlą bydła i rolnictwem.

Szreńsk został ponownie odbudowany w wieku XIII. Przywilej lokacyjny naprawie chełmińskim Szreńskowi nadał Siemowit IV w roku 1383 w Płońsku, w tym samym dokumencie potwierdza wcześniejsze nadanie Szreńska Stanisławowi Grada z Kowalewa, który zmienia nazwisko na Szreński i w rękach rodu Szreńskich pozostaje Szreńsk przez 170 lat.

Feliks Szreński, ostatni z rodu, w miejscu dawnego grodziska wybudował w pierwszej połowie XVI wieku okazały zamek obronny, z murami obwodowymi, czterema basztami, budynkiem mieszkalnym i budynkiem bramnym oraz kaplicą, przebudował kościół parafialny (1531 zakończenie budowy). Kościół bez większych zmian przetrwał do dzisiaj i stanowi perłę późnego gotyku północnego Mazowsza. W 1554 Szreńsk przeszedł na własność biskupa płockiego Andrzeja Noskowskiego.

W 1656 miasto zajęli Szwedzi, a na zamku stacjonował szwedzki garnizon. Na około trzy tygodnie przed bitwą pod Warszawą do Szreńska przybył z wizytacją oddziałów Karol X Gustaw. W latach 1768-1771 zamek w Szreńsku wykorzystywali Konfederaci barscy pod dowództwem Józefa Sawy-Calińskiego, który ranny w bitwie pod Szreńskiem 26 kwietnia 1771, dostał się do niewoli rosyjskiej.

Po II rozbiorze Polski Szreńsk wszedł w skład Prus, a jego właścicielem został Karol Ludwik Erhard Knobloch, na którego polecenie zostały rozebrane gotyckie fortyfikacje zamku, a cześć mieszkalną przebudowano na klasycystyczną rezydencję, m.in. dobudowując jeden trakt od zachodu. Pałac przetrwał do pożaru w 1948 r., obecnie pozostaje w ruinie. W roku 1896 Szreńsk stracił prawa miejskie.

Zabytki

XVI-wieczna fara z wieloma cennymi zabytkami, wśród których warto wymienić:

-renesansowy nagrobek Feliksa Szreńskiego wykonany z piaskowca prawdopodobnie w latach 1546-1548

-drewniana gotycka rzeźba tzw. Pieta ze Szreńska wykonana w latach 1430-1440

-wmurowany w prezbiterium portret trumienny nieznanego szlachcica.

-Kościół zbudowany jest z cegły gotyckiej z widocznym wzorem zendrówki, prezbiterium jest sklepione świetnie zachowanym i ostatnio odrestaurowanym sklepieniem gwiaździstym a kaplica Św. Anny kryształowym. Unikalną ciekawostką jest złamanie osi podłużnej kościoła - prezbiterium na wysokości łuku tęczowego jest odchylone o kilka stopni w stosunku do nawy

-Mur ceglany otaczający kościół zbudowany w XVIw. Cechą charakterystyczną muru są nisze po jego wewnętrznej stronie.

-Dzwonnica drewniana z końca XVIIIw

-Kaplica cmentarna z drugiej polowy XIXw

W centrum Szreńska znajduje się skwerek, w którego środku leży duży kamień. Na nim wisi herb Szreńska. Na skwerze znajduje się również flaga Unii Europejskiej i flaga Polski.

Tablica pamiątkowa na środku rynku w miejscu dawnego ratusza.

Ruiny zamku (przebudowanego w pocz. XIX w. na rezydencję - pałac), oficyny dworskiej i park zamkowy. Pałac eksploatowany po 1945 r. jako szkoła, spłonął w 1948 r., nieodbudowany - pozostaje w ruinie

Zalety gminy Szreńsk

Gmina Szreńsk posiada:

-korzystny układ i stan dróg przebiegających przez jej teren;

-99,6 % zwodociągowania w Gminie;

-wybudowaną nowoczesną gminną oczyszczalnię ścieków i kanalizacji o przepustowości 200m3/dobę oraz I etap kanalizacji o długości 800m;

-unormowaną gospodarkę odpadami stałymi: wybudowane w 1996 roku gminne wysypisko odpadów komunalnych w Miączynie Dużym wraz z zapleczem do segregacji odpadów oraz oczyszczalnię ścieków;

-zakładową oczyszczalnię ścieków w Fabryce Kabli „TECHNOKABEL”;

-znaczne zasoby wód głębinowych;

-zagospodarowany teren po GS „SCh”, gdzie obecnie znajduje się duży skład opałowy, magazyn materiałów budowlanych oraz piekarnia;

-tereny uzbrojone zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego gminy pod budownictwo jednorodzinne i zakłady przemysłowe;

-zabytkowy kompleks parkowy;

-korzystne walory przyrodniczo-krajobrazowe i kulturowe dla rozwoju agroturystyki oraz gospodarstw ekologicznych

(źródło: www.szrensk.com.pl, Wikipedia.pl)